نهج البلاغه

نامه شصت و نهم نهج البلاغه

نامه به حارث همدانی

اخلاق کارگزاران حکومتی

به ریسمان قرآن چنگ زن و از آن نصیحت پذیر ، حلالش را حلال و حرامش را حرام بشمار و حقی را که در زندگی گذشتگان بود تصدیق کن ، و از حوادث گذشته ی تاریخ ، برای آینده عبرت بگیر که حوادث روزگار با یکدیگر همانند بوده و پایان دنیا به آغازش می پیوندد و همه ی آن رفتنی است . نام خدا را بزرگ دار ، و جز به حق سخنی بر زبان نیاور ، مرگ و جهان پس از مرگ را فراوان به یاد آور ، هرگز آرزوی مرگ نکن جز آنکه بدانی از نجات یافتگانی ، از کاری که تو را خشنود و عموم مسلمانان را ناخوشایند است بپرهیز .

از هر کار پنهانی که از آشکار شدنش شرم داری پرهیز کن ، از هر کاری که از کننده ی آن پرسش کنند ، نپذیرد یا عذرخواهی کند ، دوری کن . آبروی خود را آماج تیر گفتار دیگران قرار مده و هر چه را شنیدی بازگو مکن ، که نشانه ی دروغگویی است و هر خبری را دروغ مپندار ، که نشانه ی نادانی است .

خشم را فرو نشان و به هنگام قدرت ببخش و به هنگام خشم فروتن باش ، و در حکومت مدارا کن تا آینده ی خوبی داشته باشی . نعمت هایی که خدا به تو بخشیده نیکو دار ، و نعمت هایی که در اختیار داری تباه مکن ، و چنان باش که خدا آثار نعمتهایش را در تو آشکارا بنگرد .

اوصاف مومنان 

و بدان! بهترین مومنان، آنکه جان و خاندان و مال خود را در راه خدا پیشاپیش تقدیم کند، آنچه را که پیش فرستی برای تو اندوخته گردد، و آنچه را که باقی گذاری سودش به دیگران می ‏رسد. از دوستی با بیخردان، و خلافکاران بپرهیز، زیرا هر کس را از آنکه دوست اوست می ‏شناسند، و در شهرهای بزرگ سکونت کن زیرا مرکز اجتماع مسلمانان است، و از جاهایی که مردم آن از یاد خدا غافلند، و به یکدیگر ستم روا می‏ دارند، و بر اطاعت از خدا به یکدیگر کمک نمی‏ کنند، بپرهیز. در چیزی اندیشه کن که یاریت دهد، از نشستن در گذرگاه های عمومی، و بازار پرهیز کن که جای حاضر شدن شیطان، و برانگیخته شدن فتنه‏ هاست، و به افراد پایین‏تر از خود توجه داشته باش، که راه شکرگزاری تو در برتری است. در روز جمعه پیش از نماز مسافرت مکن، جز برای جهاد در راه خدا، و یا کاری که از انجام آن ناچاری، در همه کارهایت خدا را اطاعت کن، که اطاعت خدا از همه چیز برتر است.

نهج البلاغه

« نامه سوم نهج البلاغه »

حضرت علی علیه السلام در این نامه سه نکته را یادآوری می کنند :

• برخورد قاطعانه با خیانت کارگزاران نظام

• هشدار از بی اعتباری دنیای حرام

• عبرت از گذشتگان

به امام علیه السلام خبر دادند که شریح بن حارث ، قاضی امام ، خانه ای به هشتاد دینار خرید ، حضرت علی علیه السلام او را احضار کرده ، فرمود :

به من خبر دادند که خانه ای به هشتاد دینار خریده ای و سندی برای آن نوشته ای و گواهانی آن را امضاء کرده اند . شریح گفت : آری ای امیر مومنان ! امام علیه السلام نگاه خشم آلودی به او کرد و فرمود :
ای شریح ! به زودی کسی به سراغت می آید که به نوشته ات نگاه نمی کند و از گواهانت نمی پرسد تا تو را از آن خانه بیرون کرده و تنها به قبر بسپارد . ای شریح اندیشه کن که آن خانه را با مال دیگران یا با پول حرام نخریده باشی ، که آنگاه خانه ی دنیا و آخرت را از دست داده ای .
اما اگر هنگام خرید خانه ، نزد من آمده بودی ، برای تو سندی می نوشتم که دیگر برای خرید آن به درهمی یا بیشتر ، رغبت نمی کردی . آن سند را چنین می نوشتم : ....