علامه مصباح یزدی

آذرخش کربلا

چرا برای بزرگداشت عاشورا به روش بحث و گفتگو اکتفا نمی شود ؟

سوال این است که چرا این بزرگداشت باید به این شکل صورت بگیرد ؟
بی شک بحث درباره شخصیت سیدالشهداء ، تشکیل میزگردها ، کنفرانسها ، سخنرانیها ، نوشتن مقالات و  پرداختن به دیگر امور فرهنگی ، علمی و تحقیقاتی در این باره بسیار مفید و لازم است  ، اما این فعالیتها و اقدامات کافی نیست و در کنار آنها عزاداری نیز لازم است .
با دقت در رفتارهای انسان می توان پی برد که دو دسته از عوامل در رفتارهای او نقش اساسی ایفا می کنند : دسته اول عوامل شناختی اند که موجب می شود انسان مطلبی را بفهمد و بپذیرد . دسته دوم عوامل درونی است که شاید تاثیر آنها در رفتار بیش از شناخت باشد . این عوامل همان انگیزه ها ، احساسات ، تمایلات ، گرایشها ، میلها ، غرایز و عواطف هستند.

حال پس از آنکه پذیرفتیم برای حرکتهای آگاهانه و رفتارهای انسانی دو دسته عوامل شناختی و انگیزشی لازم است و بعد از اینکه دانستیم حرکت امام حسین علیه السلام چه نقش مهمی در سعادت انسانها داشته است ، در می یابیم که این شناخت ، خود به خود ، برای ما حرکت آفرین نمی شود . هنگامی دانستن و به یاد آوردن آن خاطره ها ما را به کاری مشابه کار امام علیه السلام و پیمودن راه او وا می دارد که در ما نیز انگیزه ای پدید آید و بر اساس آن ، ما نیز دوست داشته باشیم آن کار را انجام دهیم . شناخت به تنهایی این میل را ایجاد نمی کند ، بلکه باید عواطف و احساسات ما تحریک شود و احساساتمان برانگیخته گردد تا ما نیز بخواهیم کاری مشابه کار او انجام دهیم . بنابراین تحقق چنین امری نیازمند دو دسته از عوامل است که جلسات بحث و گفتگو و سخنرانیها می توانند بخش اول آن را تامین کنند یعنی شناخت لازم را به ما بدهند ؛ اما به عامل دیگری برای تقویت احساسات و عواطف نیازمندیم . البته خود شناخت ، یادآوری و مطالعه یک رویداد می تواند در این امر نقش داشته باشد ، اما نقش اساسی را عواملی ایفا می کنند که تاثیر مستقیمی بر تحریک احساسات و عواطف داشته باشند .
خدای متعال انسان را به گونه ای آفریده است که وقتی چیزی را می بیند یا منظره ای را مشاهده می کند ، اثری می پذیرد که  هیچ گاه گفته ها ، شنیده ها و دانسته ها چنان تاثری ندارد . وقتی مرثیه خوانان در مجالس عزاداری مرثیه می خوانند ، به خصوص اگر لحن خوبی داشته باشند و داستان کربلا را به صورت جذابی بیان کنند ، بی اختیار اشکها بر گونه ها جاری می شود . این شیوه می تواند در تحریک احساسات مردم تاثیری داشته باشد که خواندن در کتاب و دانستن ندارد  . با این توضیحات روشن می شود که ما افزون بر اینکه باید بدانیم چرا امام حسین علیه السلام قیام کرد و چرا مظلومانه شهید شد باید این موضوع به گونه ای بازسازی شود که عواطف و احساساتمان را برانگیزاند . بنابراین صرف بحث و بررسی عالمانه واقعه عاشورا نمی تواند نقش عزاداری را ایفا کند . باید صحنه هایی در اجتماع به وجود آید که احساسات مردم را تحریک کند .